Benito Soto, a lenda dun pirata pontevedrés

Benito era o sétimo fillo dunha familia de catorce. Díse que xamais aprendeu a ler, pero tamén que era un poeta,  aparte de converterse, polas circunstanacias, en  contrabandista.

Inscríbese na marina, e nun viaxe a Cuba, desparece clandestinamente . É condenado por rebeldía a "ser arrastrado, aforcado e descuartizado e os seus cuartos colgados en escarpias na beira do mar" .

 Reaparece, pouco despois, a bordo do bergantín "Defensor de Pedro". A partir de entón hai dúas versións da vida de Benito Soto: na primeira a de que se tratou sempre dun honrado mariñeiro que pola necesidade e as circunstancias acabou combatendo a corsarios inimigos, e, na segunda, que directamente actuou en barcos corsarios españois contra buques das repúblicas americanas. En calquera caso, dáse por seguro que navegou en buques negreiros e tivo máis dun enfrontamento armado, o que lle outorgou unha notable experiencia en combates no mar.

O feito é que, a finais de 1827, con só 23 anos de idade, figura xa como segundo contramestre do "Defensor de Pedro", un bergantín de bandeira brasileira con destino a África que tiña "patente de corso" para exercer a piratería contra toda aquela embarcación que se considerase inimiga do goberno que o contratou. Isto significa que, separadamente da licenza corsaria, tratábase dun barco negreiro, cuxa misión principal é embarcar escravos no continente negro para trasladalos a América.

O 3 de xaneiro de 1828, o "Defensor de Pedro" fondea no Cabo de San Pablo e o capitán, Pedro Mariz de Sousa Sarmento, e algúns membros de confianza da súa tripulación, abandonan o buque intuíndo que, a bordo, estábase xestando un motín. Asume a responsabilidade do mando o tenente da Armada portuguesa, Antonio Rodrigues, quen o 26 de febreiro enfróntase a unha rebelión encabezada por Benito Soto: a loita acaba coa expulsión dos tripulantes considerados non válidos e, ao grito de ¡Abaixo os portugueses!, Soto encerra primeiro e ordena asasinar despois ao seu principal cómplice e, á vez, rival na revolta, tomando "de facto" e de xeito unipersoal o poder a bordo.

A partir deses sucesos, podese considerar que o "Defensor de Pedro" xa non era un buque con patente de corso, senón un barco pirata que navegaba baixo ningunha patria e baixo ningún deus como non fosen a cobiza das seus mariñeiros e as ordes de Soto. Ata foi rebautizado como “Burla negra”.

Deciden partir con rumbo ás Azores. Ao seu paso foron abordados a "Morning Star", a "Topaz", o "Unicorne" (que logrou escapar), o "Cessnock", a "Ermelinda" e o "New Prospect" e en case todos os casos tratouse duns asaltos en verdade sanguinarios e que falan moi pouco ben de como llas gastaba Benito Soto en alta mar.

O asalto á "Morning Star" foi toda unha matanza. Ao non querer que houbese testemuñas da súa fechoría e logo de matar aos tripulantes que aínda resistían, Soto ordenou que se afundise a fragata inglesa e eliminásese a todo a súa pasaxe.

Non correron mellor sorte os vinte e dous tripulantes da fragata norteamericana "Topaz", pasada polas armas, un golpe que lle proporcionou a Soto o que probablemente fose o seu maior botín en xoias, pedras preciosas, reloxos de ouro, sedas de Chinesa e a India, e moedas. Con aquel tesouro nas súas bodegas, o pirata comunicou aos seus homes que xa era hora de volver a casa, poñendo a "Burla negra proa a Galicia.

En ruta cara ao Noroeste de España, o bergantín pirata non dubidou en atacar a aqueles barcos que se lle cruzaron no camiño e, así, foron caendo, entre outros, a fragata portuguesa "Ermelinda" e o "New Prospect". Cando, xa na mismísima baía de Marín (Pontevedra), Benito Soto críase rico e a salvo de calquera contratempo, produciuse un, para el, feito inesperado. Ocorreu que se atopou con máis dificultades das previstas para vender a mercancía, de modo que se dirixiu ao Sur da Península, recalando varado, debido a un erro do timonel que confundiu Punta Tarifa coa Illa de León, a tan só catro quilómetros do porto de Cádiz, é dicir, ao alcance tanto das autoridades españolas como británicas, as cales procederon á detención dos bandidos .Tamén se di que, antes de partir, un tío de Benito Soto lle escondeu parte do botín, e tamén que nunha noite que desembarcara (abril de 1828) escondera el parte do tesouro, decíndolle logo ós compañeiros do barco "co queda en Pontevedra teño asegurada a miña vida".  No sumario non aparece nada do comentado, pero sí quedaron os comentarios e rumores na provincia de Pontevedra. Onde máis tarde, por dúas veces apareceu algún "tesouro" ó facer excavacións para facer novas obras.

Seguindo coa viaxe, trala confusión inicial polo sucedido, os piratas decidiron fuxir, pero aos poucos foron capturados. O capitán Soto chegou case ata Xibraltar pero foi capturado.

A sentenza de morte de Benito Soto foi ditada por un tribunal inglés porque a mans británicas foi cedido por expresa vontade do rei Fernando VII quen, con todo, encargouse de que a maioría da tripulación do bergantín "Burla negra" fose xulgada e sentenciada a matar por unha maxistratura militar española.

Isto é un feito bastante curioso. Realmente aqueles piratas non fixeran dano a España, nin atacaban os seus intereses, soamente atacaban barcos baixo outra bandeira, pero para o nefasto Fernando VII, a cidade de Cádiz era especialmente aborrecible por ser berce dos liberais; o monarca entendeu que a mellor forma de infundir o terror entre os seus habitantes e salvagardar o seu patético reinado era reunir aos condenados e proceder ao seu aforcamento en público, ante as Portas de Terra, e en dúas xornadas consecutivas, as do 12 e o 13 de xaneiro de 1830. Non satisfeito con iso, o rei ordenou descortizar os cadáveres e exhibir as súas cabezas durante varios días en distintos lugares da cidade.

A execución de Benito Soto, o 25 de xaneiro de 1830, resultou especialmente cruel. O verdugo colocou a corda demasiado alta, pero Soto axudouno subíndose ao ataude para meter ben a cabeza no lazo e, tras gritar ao público Adeus a todos, a función rematou! saltou ao baleiro, pero os pés tocaban o chan e non acabou de afogarse -para satisfacción do público- ata que o verdugo, cunha pala, quitou algo de terra baixo os seus pés e o pirata finalmente morreu.

Poderiamos pensar que era unha persoa cruel e sanguinaria. Pero no seu favor dise que, hai que hai que ter en conta que el medra nun ambiente no que durante moitísimos anos gritouse , Morte ao inglés! Foron dous ou tres séculos no que España rivalizaba pola conquista dos mares con Inglaterra e ese era un grito habitual. Despois, en época de paz e de alianza cos ingleses, había moita xente que seguía con esa espiña cravada; tamén estaba o tema de Xibraltar, o da escravitude, dos negreiros, etc., e Benito Soto foi un pouco un atrasado no seu tempo, porque si o que fixo o fixese cen, ou douscentos, anos antes tería unha estatua en cada praza. Sen ningunha dúbida, de nacer na época que lle correspondeu, a súa fama podería ser comparable aos grandes corsarios como Francis Drake ou Henry Morgan, ao servizo de Inglaterra ou Barbarroja, ao servizo do Imperio Otomán.

En Pontevedra fíxose unha colecíon de libros chamada "Benito Soto", onde se dí que el tamén era poeta. Esta coleción ten  a súa importancia por se publicados algúns en galego (10 de 12 ?) , en anos aínda baixo o réxime franquista, pero xa preto dos últimos anos, non tan sanguinarios.

Anécdotas:

1- O poema , "A canción do pirata" de José de Espronceda está dedicada a Benito Soto, do cal  era admirador o soado poeta.
2- A familia Lorán, que lle vendeu a casa "O Pitillo" do século XVI ó Concello de Pontevedra, cunha condición, que se aparecía nas obras de restauración o tesouro de Benito Soto, sería para eles.